Bu yıl birincisi gerçekleştirilen Mustafa Cambaz Fotoğraf Yarışı sonuçlandı. Dereceye girenlerin mükafatları 10 Haziran akşamı Çamlıca’daki 1071 Kongre Merkezi’nde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iştirakiyle gerçekleştirilecek bir merasimle takdim edilecek. Yaklaşık bin kişinin katılacağı merasimde gelen konuklara ise Mustafa Cambaz’ın Türkiye Ulu Mescitleri isimli kitabı armağan edilecek. Kitap Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınlarında Cambaz’ın şehit edilmesinden çok kısa müddet evvel Türkiye Ulu Mescitleri Albümü ismiyle kitap olarak okurla buluşmuştu. Kitabın yeni baskısında ise yapıtları dereceye giren yarışmacıların çektiği fotoğraf kareleri de yer alıyor. Dereceye girenlerin isimleri ise şimdilik sürpriz.
Türkiye’nin ulu mescitlerini birinci kere kitapta toplayan gazeteci ve fotoğraf kayıtçısı Mustafa Cambaz’ın çektiği fotoğraflardan geçtiğimiz yıl ise Ayasofya’da “Memleketimin Ulu Camileri” isimli bir stant açılmıştı.
4 AYDA 41 VİLAYET 77 İLÇE DOLAŞTI
Fotoğraf çekmeyi tutku derecesinde seven Mustafa Cambaz 15 yıl boyunca Türkiye’deki tarihi yapıtları fotoğraflayarak kayıt altına almıştı. Türkiye Ulu Mescitleri kitabını ise 4 ayda 41 vilayet ve 77 ilçeyi dolaşarak 118 camiyi fotoğraflayarak hazırlamıştı. Bu kadar kısa müddette 17 bin kilometre yol kat eden Cambaz iki uçak seyahati dışında tüm seyahatlerini otobüs, minibüs ve bazen de otostop çekerek tamamladı.
İstanbul’da ve Anadolu’da gezerken elinden düşürmediği fotoğraf makinası, etrafını saran kediler ve yüzünden hiç eksik olmayan gülümseyişiyle Cambaz’ı hatırlıyoruz. İstanbul’u sokak sokak gezdiği üzere Anadolu’yu da karış karış dolaşan Cambaz kitapla ilgili kendisine teklif geldiğinde birinci iş olarak Türkiye ulu mescitlerinin haritasını çıkardığını kitabın ön kelamında şöyle söz ediyor: “Türkiye”deki ulu mescitlerin haritasını çıkardım ve rotamı çizip vira Bismillah dedim. Yalnız başıma çıktığım yolda çoklukla otobüs ve ilçe dolmuşlarıyla seyahat ettiğim için gezdiğim yerlerde Anadolu insanını misafirperverliğini, beğenilen görüsünü, kısaca büyüklüğünü de bir sefer daha yaşayarak gördüm.”
EN GÜZELİNİ YAKALAMAYA ÇALIŞIRDI
Cambaz fotoğraf çekerken klasik açıdan bir yapının görseline görüntülemekle yetinmezdi. Farklı açılardan da o yapıyı görmek ve göstermek isterdi. Bunu kitap için yazdığı önsözde ise şöyle lisana getiriyor:
“Dış çekimleri yaparken, mescitleri mümkün olduğunca değişik açılardan fotoğraflamak için uğraş sarfattim. Şunu söylemeliyim ki kimilerinin beton binalar ortasında sıkışıp kalmaları ve kargacık burgacık yapılarla perdelenmiş olmaları, işimi oldukça zorlaştırdı. Civardaki binaların çatılarına, meskenlerin balkonlarına çıkarak müsaitv e münasip görüş alanları bulmaya çalıştım. Anadolu mimarisine canlılık getiren bu yüksek kültür eseri yapıtları, elimden geldiğince tüm taraflarıyla fotoğraflara yansıttım.”
Cambaz fotoğraflayacağı caminin evvel etrafındaki çer çöpü bir hoş temizler, akabinde etrafındaki kedileri beslerdi. Daha sonra ise abdest alıp o mescitte iki rekat namaz kılıp fotoğraf çekmeden evvel caminin manevi atmosferini hissetmeye çalışırdı. Akabinde fotoğraf çekmeye gelmiştir. Yoruluncaya kadar bu fotoğraf çekimini sürdürürdü. O denli ki kitaptaki fotoğraflar Cambaz’ın çektiği binlerce kareden seçilmiş çok küçük bir kesim diyebiliriz. Esasen çektiği fotoğraflar da yalnızca cami fotoğraflarıyla hudutlu değildir. Gittiği kentin tarihi çeşmelerini, han ve hamamlarını yani tarihi her yapısını büyük bir merakla kayıt altına aldı.
GELECEĞE KAYIT BIRAKTI
Arşivinde başta İstanbul olmak üzere Anadolu’nun vilayet ve ilçelerindeki tarihi köprüler, çeşmeler, su kemerleri, müze ve medreseleri de bulunmaktadır. Doğal afetler, savaşlar, idare değişiklikleri üzere pek çok sebepten hem İstanbul hem de Anadolu’daki kentler değişiyor. Bu değişimi en net ortaya çıkaran ise işte bu fotoğraf kareleri aslında. Mimari yapıların titizlikle korunması kadar bu yapıtların hakikat onarım görmeleri de kıymetli. Tek tek bu yapıtları en detaylı biçimde kareleyen Mustafa Cambaz ilerde yapıtların onarımı sırasında karşılaşacak sıkıntılara da kendi bakış açısıyla tahlil üretmeye çalışmış bir fotoğrafçıydı. Bu yapıtları bir yandan hazırladığı albümde kayıt altına alırken öteki yandan da bu yapıtların hoşluklarına dikkat çekerek kelam konusu yapıtların korunmasına ortak bir hafıza oluşturmaya uğraş gösterdi. Anadolu’da Selçuklu’dan osmanlı’ya ve Beylikler periyoduna dair pek çok tarihi yapının yanında geçmiş medeniyetlerden kalma yapıtları de kayda alan Cambaz bu fotoğrafları internette açtığı web sayfasında fiyatsız olarak herkesin istifadesine açmıştı. Cambaz’ın sayfası öğrenciler, akademisyenler ve kültür-sanat meraklıları tarafından ilgiyle takip edilirdi. Pek çok akademisyenin, tarihçinin, sanat tarihçisinin kitabında Cambaz’ın fotoğraflarını görmek mümkündür. Hatta Paris’te, Louvre Müzesi’nde bile!